‘Een bewijs van hoe het LEVEN vroeger is geweest’
‘Een bewijs van hoe het LEVEN vroeger is geweest’
Historische Have laarsluis
Onschatbare waarde
De 19e-eeuwse Havelaarsluis in Saramacca is belangrijk Surinaams erfgoed en ook een stukje van de Nederlandse boerenkolonisatie. Zoals meer historische sluizen dreigt zij verloren te gaan door gebrekkig onderhoud. “Maak er officieel een toeristisch object van. Op deze manier kan de sluis voor zichzelf terug betalen.”
De rit vanuit Paramaribo met touroperator Dyon Smaal van Cardy Adventures richting de Havelaarsluis in Uitkijk, in district Saramacca gaat via de Hendrikstraat, de Derde Rijweg en de Sophia’s Lustweg die overgaat in de Noordpolderdamweg.
Economisch floreren
De Nederlandse ingenieur David Hendrik Havelaar werd naar Suriname gehaald voor uitdiepen en verbreding van het Saramaccakanaal en de bouw van de sluis. Ook ter hoogte van Beekhuizen (Paramaribo) bouwde hij een sluis. Dankzij de Havelaarsluis, die decennia lang goed heeft gefunctioneerd, kon Saramacca verder economisch floreren. De transport van goederen van en naar het district vond makkelijker plaats. De sluis zorgde ervoor dat genoeg water op peil bleef in het kanaal. Daarvóór kostte het de boeren meer dan tien uren om Paramaribo te bereiken vanwege het belabberde waterpeil. Vele oogsten van deze Nederlandse boeren gingen verloren vanwege de lange reis in de brandende zon.
Gedurende de jaren heen kwamen er grotere schepen waardoor de Havelaarsluis vervangen moest worden. Tweehonderdvijftig meters verder is vanaf de Saramaccarivier nog een gedeelte kanaal gegraven met een nieuwe sluis waar ook de bekende ophaalbrug gebouwd is. De oude sluis werd buiten werking gesteld maar is volgens Smaal belangrijk erfgoed voor Suriname en zonder meer deel van de Nederlandse geschiedenis.
ONDESKUNDIG BEHEER
“Dit historische object is eentje dat geschiedenis herbergt, vooral ook over de boerenkolonisatie en de ontwatering van het heel gebied langs het Saramaccakanaal”, vertelt Smaal. Jammer genoeg is de staat van de Havelaarsluis langzaam maar zeker achteruit gegaan door blootstelling aan de natuurelementen maar ook door vandalisme en diefstal van onderdelen. “Ondeskundig beheer van dit erfgoed zorgt ook voor achteruitgang omdat bij verschillende onderhoudspogingen zaken onnodig worden gesloopt of aangebracht. Dus niet op een verantwoorde manier voor historische werken”, stelt Smaal.
Dat geldt voor meer 18e- en 19e-eeuwse waterbouwkundige werken in Paramaribo en districten. Gelukkig zijn er ook particulieren die hun sluizen onderhouden en de overheid heeft enkele in stand kunnen houden. Zo is de sluis in de Van Sommelsdijckskreek in Paramaribo bij de Palmentuin behouden. Ook de sluis te Nieuw-Amsterdam in district Commewijne functioneert nog in zijn oorspronkelijke vorm. Op plantage Rust en Werk zijn twee historische sluizen die “helaas niet meer functioneren”, maar wel door lokale ondernemers worden onderhouden. Daarentegen is de sluis van plantage Berlijn, eveneens in Commewijne, volledig in elkaar gestort. De sluis van Plantage Bakkie wordt ook door de staat beheerd en verkeert in goede staat. Als laatste in de opsomming van Smaal is de schitterende plantage Wederzorg aan de rechteroever van de Commewijne waar de sluis met goed vakmanschap is opgeknapt.
Grondige aanpak
Guno Telgt (35) en Renzo Vlieggans (30), geboren en getogen in Uitkijk, lopen toevallig voorbij en mengen zich in de rondleiding. “Deze sluis is een bewijs van hoe het leven vroeger is geweest. Daarom doet het me pijn wanneer ik zie hoe het achteruitgaat”, zegt Guno. Renzo vraagt zich af wat zijn kinderen nog zullen zien over de historie van het district. “Weet je hoe vaak wij met lanti praten om de sluis te onderhouden?” Om de zoveel tijd wordt de sluis schoon gewassen en voorzien van een fris laagje verf bij nationale feestdagen. “Dat is niet genoeg, grondige aanpak en professionele onderhoud is belangrijker dan een tijdelijke verfraaiing.”
Het streven van Smaal is om de staat of ondernemers zover te krijgen al deze historische sluizen te onderhouden, om zo de geschiedenis op dit gebied veilig te stellen. “De vier damwanden van de Havelaarsluis kunnen ingericht worden als kleine eethuisjes”, oppert de touroperator. “Suriname kent verschillende keukens dus ik zou in dit geval elke keuken een hoek geven. Een Chinese hoek, creoolse hoek Javaanse hoek en een Hindostaanse hoek. Het zal een nieuwe aanwinst zijn voor het toerisme maar ook Surinamers zullen regelmatig erop afkomen. Maak er officieel een toeristisch object van! Op deze manier kan de sluis voor zichzelf terug betalen.”
Lees meer berichten uit de categorie .
oktober 12, 2019