In 1995 werd de eerste klapper opgesteld door de hypotheekhouder in samenwerking met de vereniging van notarissen. Volgens Tjong A Hung heeft de klapper ‘geen wettelijke grondslag’ en hebben de notarissen toen uit ‘eigen belang’ gehandeld. “De klapper is niet door deskundigen opgesteld; notarissen hebben geen kennis voor grondwaardebepaling. Daarnaast is een taxatierapport niet bij wet vereist”, luidt zijn kritiek. Maar de makerlaardij moet volgens Tjong A Hung ook flink de hand in eigen boezem steken. Bij taxaties werd veelvuldig fors ondergewaardeerd. “Al stond een gebouw op het perceel, het werd weggelaten in het rapport. De hypotheekbewaarder en notarissen kwamen toch niet kijken.” Omdat de Staat en notarissen door deze praktijk flink wat inkomsten misliepen, zou dit hebben geleid tot meerdere verhogingen van de klapperwaarden. De klapper is in 2005 en 2011 aangepast. “Zo’n twaalf jaar geleden kocht je grond op Morgenstond voor 25 euro per vierkante meter. Nu is het 80 tot 100 euro”, illustreert Tjong A Hung de prijsstijgingen.

Wildwest

Hij vindt overigens de huidige onvrede binnen de makelaardij curieus. “Toen het economisch meezat, klaagde vrijwel niemand over de klapper. Nadat eenmaal een taxatierapport werd vereist door de hypotheekbewaarder, hebben makelaars zich massaal laten beëdigen. Door egoïsme van notarissen en als gevolg van de massale beëdiging, is een wildwest ontstaan.” De wet kent geen taxateurs; een ‘beëdigd makelaar’ is bevoegd te taxeren. Voor beëdiging is wettelijk mulo vereist. Dat niveau is achterhaald, stelt Tjong A Hung die ook architect is. “Om deskundig te kunnen taxateren, vergt dat kennis van bouwkunde en heb je minimal mbo-niveau nodig.”

Niet structureel

GLIS-bewaarder Ricardo Vreden weet van klachten dat de klapper ‘onrealistisch’ zou zijn. “Maar die zijn niet structureel; het komt af en toe voor.” Dat de markt nagenoeg ‘dood’ is, wijt Vreden aan de “algehele economische omstandigheden”. De klapper werd destijds ingevoerd vanwege de almaar stijgende wisselkoers. “Daarom was het niet raadzaam de klapperwaarden in Surinaamse gulden vast te stellen. De tweede reden was dat absurd lage bedragen in de taxaties in de akten werden opgenomen.” En nog steeds is dat het geval. “Dan wordt het hier opnieuw berekenden begint het probleem.”

Elk perceel apart waarderen, zou veel geld kosten. Daarom is besloten het per omgeving of straat te doen. De klapper heeft werkelijk geen wettelijke basis. “Maar omdat de hypotheekbewaarder belast is met de bewaking van de grondslag van de overdrachtsbelasting, wordt de klapper als richtprijs en toetsingsnorm”, licht Vreden toe. “De Zegelwet eist vermelding van de waarde of verkoopprijs in de overdrachtsakte. Voor inning van zegelbelasting moet een transparante basis zijn. Daarvoor zorgt juist de klapperwaarde. Mijn eigen ervaring is dat hierin ook fouten zijn gemaakt, maar dat zijn incidentele gevallen die aangepast moeten worden.”