Zinkplaat en planken. Het verdwijnen van de houten volkswoning in Paramaribo
Zinkplaat en planken. Het verdwijnen van de houten volkswoning in Paramaribo
Boek
Straatbeeld
Traditionele houten volkswoningen, hun geschiedenis en bewoners staan centraal in het boek ‘Zinkplaat en planken’, dat eind mei 2017 is uitgebracht door LM Publishers. De verhalen en foto’s in deze uitgave zijn van de hand van grafisch ontwerper Wim Verboven. Hij geeft onze lezers een indruk van het boek en de manier waarop dit tot stand kwam.
Mijn kennismaking met Suriname was als dienstplichtige in 1965. Na een bootreis van 21 dagen kwamen we aan in Paramaribo. Op de KNSM-steiger werden wij muzikaal verwelkomd door de militaire kapel, met de skyline van Paramaribo als decor. De hoogste gebouwen waren de kathedraal, het torentje van Financiën en de Hakrinbank. Voor ons ‘jantjes’ was alles nieuw en verrassend. Niemand had een beeld van wat ons te wachten stond.
Verhalen en herinneringen
Met het verdwijnen van deze huisjes gaat ook een stuk geschiedenis verloren. De verhalen en herinneringen van vele generaties hebben geen plek meer. Alleen de laatste bewoners kunnen nog vertellen hoe hun ouders, grootouders en overgrootouders leefden op het erf waar zij nu wonen.Gordon is een van hen, hij woont in het huisje dat zijn overgrootvader heeft gebouwd aan de Bamboelaan, nu Mahonylaan. Zijn overgrootmoeder plantte er een manja die zij voor een halve cent had gekocht. Nu, ruim negentig jaar later, staat er aan de straatkant een klein tafeltje met rijpegeplukte titeimanja’s in mooie hoopjes van vijf. Hij kan nog vertellen dat in 1938 de erfkraan werd aangesloten en de waterput buiten gebruik werd gesteld. Mevrouw Hortance aan de Pontewerfstraat, nu Anton de Komstraat, zit in haar schommelstoel achter de houten shutters.
Het huis met een bovenverdieping en een zolder is van begin negentienhonderd. Het is haar geboortehuis. Achter op het erf was een stenen broodbakoven.‘s Morgens vroeg werden de broden aan de voorkant verkocht. Als kind moest ze de straat vegen voordat ze naar school ging.
Triest is het verhaal van mevrouw Refos. Bij mijn eerste bezoek trof ik haar in een statig huis met twee etages en een mooie erker. Op het diepe erf met fruitbomen renden vijf honden rond. Een jaar later was het dak zo vervallen dat de hele bovenverdieping afgebroken moest worden. Ook de zijgevel en overdekte buitentrap hadden het begeven. Boedelproblemen waren de oorzaak van achterstallig onderhoud en verval. Het huis werd onbewoonbaar. Bij regen was er binnen geen droge plek te vinden. Ook dit pand verdwijnt met alle herinneringen van de generaties die hier geleefd hebben.
Archief
De houten volkswoningen zijn niet enkel huisjes die samen het straatbeeld vormen. Ze koesteren een archief van sociale en culturele geschiedenis. Geen archief van tastbare documenten, ook geen archief dat gedigitaliseerd kan worden en voor ieder toegankelijk is. Maar in en rond deze woningen ervaar je wat generaties bewoners hebben meegemaakt en doorstaan. Het is de geschiedenis van het volk en die is heel anders dan de geschiedenis van de elite, die beklemmend voelbaar is in de koloniale panden. In ruim 50 jaar heb ik veel foto’s gemaakt, veel bewoners gesproken en veel verhalen opgetekend. Nu heb ik een selectie gemaakt van ruim honderd van deze huisjes en het relaas van de bewoners. Zo is het boek Zinkplaat en planken ontstaan. Er wordt uitgebreid aandacht besteed aan de geschiedenis, de architectuur, de boedelproblematiek en de herkomst van de straatnamen. Het is mijn hoop dat dit boek zal bijdragen aan het besef dat deze bijzondere monumentjes van grote historische waarde zijn.
Lees meer berichten uit de categorie .
juli 3, 2017